[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wraz ze sławą iwpływami pojawili się również ustosunkowani przeciwnicy, którzy w końcudoprowadzili do tego, że opuścił Rzym - miasto, które kochał i które wcześniejobdarzało go honorami i wyrazami wdzięczności.Scypiona i Hannibala spotkałten sam okrutny los, obaj zostali zmuszeni do życia z dala od miejsc ich dawnejchwały, nie zaznawszy współczucia.Liwiusz dobrze to ujął: Dwa największe naświecie miasta okazały się niemal w jednym czasie niewdzięczne wobec swoichnajprzedniejszych obywateli, Rzym niewdzięczniejszy.Bo Kartagina pokonanapokonanego na wygnanie wypędziła Hannibala, a Rzym zwycięskizwycięskiego Scypiona!"2DZIAAALNOZ POLITYCZNA SCYPIONAAby zrozumieć działalność polityczną Scypiona Afrykańskiego i jego upadek,trzeba wiedzieć, jak funkcjonował rzymski system poli- tyczny w jego czasach.Centrum, w którym podejmowano wówczas decyzjepolityczne, był senat, pozycję tę zyskując bardziej dzięki przestrzeganiudawnych obyczajów i własnej inicjatywie niż obowiązującemu prawu.Zgromadzenie ludowe, które reprezentowało lud rzymski, czasem było w stanieobalić jego decyzje.Lud nie wybierał członków senatu, wybierani bylidożywotnio przez cenzorów3.Senat składał się z 300 mężczyzn, wywodzącychsię głównie z arystokracji, wszyscy wcześniej byli konsulami i urzędnikami,jednak nie każdy senator miał takie same wpływy.Prawdziwa władza należałado nobiles, wewnętrznego ugrupowania działającego w senacie, skupiającegoniewielką liczbę przedstawicieli najstarszych rodzin rzymskich.Scypionowie byliwśród nich jednym z najznakomitszych rodów.Prestiż senatu, reputacja jegoczłonków i patronat sprawowany przez te wpływowe osoby sprawiały, że wczasach Scypiona to senat rządził republiką.Kontrolował politykę zagraniczną izajmował się sprawami finansowymi państwa4.W ten sposób zarządzaniepaństwem pozostawało w rękach około dwudziestu rodzin, z których wywodzilisię dowódcy, administratorzy i namiestnicy prowincji.Ludzie ci kształtowali losyRzymu5.Konflikty wewnątrz senatu miały podłoże w osobistych ambicjach, dawnychzatargach, personalnych aliansach i odmiennym spojrzeniu na politykę państwa.W rezultacie pojawiły się rywalizujące stronnictwa, które zmieniły rzymskąpolitykę w sferę nieustannie zmieniających się sojuszów i koalicji,zawiązywanych, aby osiągnąć poparcie dla realizacji politycznych celów.Kiedypo kilku latach wojny Scypion wrócił do Rzymu w 201 r.p.n.e., wielu starszychsenatorów, którzy rządzili państwem w trudnych czasach, już nie żyło.Dało tomożliwość młodym ludziom, mającym na swoim koncie sukcesy wojskowe ipolityczne, koneksje rodzinne oraz wystarczająco dużo ambicji, wypróbowaniaswoich wpływów.Ludzie tacy jak Scypion - który nie skończył jeszcze 37 lat - iTytus Kwinkcjusz, siedem lat młodszy, kiedy otrzymali dowództwo nad rzymskąarmią podczas drugiej wojny macedońskiej6, byli gotowi wykorzystać swojewpływy do prowadzenia polityki Rzymu.Niemal od początku Rzymianie darzyli nieufnością władzę konsularną,zwłaszcza gdy konsulem zostawał człowiek o osiągnięciach wojskowych i cieszący się popularnością wśród ludu.Kiedy zwycięski Scypionwrócił z Hiszpanii, niektórzy senatorowie mocno sprzeciwiali się jegomianowaniu na dowódcę kampanii afrykańskiej z obawy, aby nie urósł zbytnio wsiłę7.Mianowanie Scypiona homo pr�vatus na dowódcę w Hiszpanii byłopogwałceniem wszelkich rzymskich zwyczajów i jego przeciwnicy bali się, żepewnego dnia stanie się zagrożeniem dla rzymskiej wolności.Kiedy Scypionzagroził, że odwoła się do ludu rzymskiego, gdy senat odrzucił jegokandydaturę na dowództwo na Sycylii, obawy te jeszcze się nasiliły.Ta samaobawa kierowała przeciwnikami łagodnych warunków pokoju, które Scypionzaproponował Kartaginie.Podczas nieobecności Scypiona sojusznicy chroniligo w senacie, neutralizując polityczne ataki jego przeciwników.Obawy opozycjizwiązane z ogromną popularnością wodza wśród ludu rzymskiego staną sięjednak przez następne dziesięć lat tłem politycznej kariery Scypiona w Rzymie.Jak zauważył Howard Scullard, jeszcze przed powrotem Scypiona z Afrykipojawiło się pytanie, czy pogromca Hannibala będzie miał prawo zająć siękwestiami konstytucyjnymi oraz jak poradzi sobie z intrygami wrogich mustronnictw, które pozostawały aktywne podczas jego nieobecności"8.W 199 r.p.n.e.Scypion został wybranyprinceps senatus, pokonując trzechinnych ekscenzorów pochodzących z patrycjuszowskich rodzin, i znalazł się napierwszym miejscu listy senatorów.Zaszczyt ten dawał mu możliwośćwypowiadania się na temat bieżących wydarzeń z moralnej pozycji.Rzymianiew najwyższym stopniu cenili charakter człowieka, a działanie postrzegane jakowynikające ze słabości charakteru należało do najważniejszych przyczynodwoływania senatorów z urzędu.Wybór Scypiona na princeps senatusprzyczynił się do wzrostu jego wpływów politycznych.Jeszcze ważniejszejednak było wybranie go tego samego roku na cenzora.Urząd ten był rzymskimsanctissi-mus magistratus i postrzegano jego objęcie jako szczytoweosiągnięcie w karierze politycznej.Comitia centuriata wybierało dwóchcenzorów, którzy pełnili urząd przez okres nie dłuższy niż 18 miesięcy.Najważ-niejszym zadaniem cenzora było uaktualnianie listy obywateli według warstw,rejestrowanie ich we właściwej grupie podatkowej, zlecanie prac publicznychoraz oszacowywanie wartości mienia, na podstawie którego nakładano odpowiedni podatek.Politycznie największe znaczenie miałoprawo cenzora do uaktualniania składu senatu - mógł on wprowadzać nowychczłonków i usuwać tych, których uznał za niegodnych sprawowania tego urzęduze względów moralnych.Cenzor nie był rozliczany ze swoich działań, a urządten postrzegany był jako najbardziej szacowny ze wszystkich funkcjipaństwowych w Rzymie.Osoby pełniące urząd cenzora bywały wybieranespośród byłych konsulów9
[ Pobierz całość w formacie PDF ]