[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Perspektywa byÅ‚a maÅ‚o obiecujÄ…ca - pisaÅ‚a w swej książce Routledge.JednakżesÅ‚owa: He timo te ako-ako, znaÅ‚a już wczeÅ›niej.Wielu wyspiarzy nie umiejÄ…cych czytaćkohau rongo-rongo zaczynaÅ‚o od słów: He timo te ako-ako.OdpowiadajÄ…c na pytania uczonejwyjaÅ›niali, że sÄ… to sÅ‚owa pochodzÄ…ce z jednej z najstarszych tabliczek i speÅ‚niajÄ… rolÄ™alfabetu, od którego zaczynali naukÄ™.Jaki to może mieć zwiÄ…zek z Jezusem Chrystusem,o którym mówi Tomenika?SwÄ… nastÄ™pnÄ… wizytÄ™ tak opisuje Routledge: SiedziaÅ‚ na kocu koÅ‚o swej chatkiz trawy, bosy, w dÅ‚ugim płóciennym stroju i plecionym kapeluszu; starzec miaÅ‚ przenikliwe,ciemnobrÄ…zowe oczy Å›wiadczÄ…ce, że w dniach swej mÅ‚odoÅ›ci byÅ‚ niewÄ…tpliwie przystojnyi inteligentny.ZapytaÅ‚, czy interesujÄ… nas znaki hieroglificzne, i poprosiÅ‚ o papier i ołówek.PoÅ‚ożyÅ‚ kartkÄ™ przed sobÄ… na nogach, ujÄ…Å‚ ołówek w dwa palce, kciuk i wskazujÄ…cy, nastÄ™pnienarysowaÅ‚ trzy pionowe kolumny, pierwszÄ… z kółeczek, nastÄ™pne z «ptaszków», nadaÅ‚ każdejz nich nazwÄ™, wypeÅ‚niÅ‚ je znakami i zaczÄ…Å‚ recytować.Nie mieliÅ›my żadnych wÄ…tpliwoÅ›ci codo prawdziwoÅ›ci recytacji, ale deklamowaÅ‚ zbyt szybko.Gdy poprosiliÅ›my go, by mówiÅ‚wolniej i umożliwiÅ‚ nam notowanie, zaplÄ…taÅ‚ siÄ™ i zmuszony byÅ‚ zacząć od poczÄ…tku.ByÅ‚oniewÄ…tpliwe, że zapisane znaki sÅ‚użą mu tylko jako rodzaj notatek dla lepszego zapamiÄ™taniakolejnoÅ›ci strof tekstu recytowanego z pamiÄ™ci.W koÅ„cu naszej wizyty obiecaÅ‚ nam napisaćcoÅ› nastÄ™pnym razem.PozostawiliÅ›my mu papier, a kiedy wróciliÅ›my po dwu, trzech dniach, zastaliÅ›mynarysowane poziomo pięć wierszy.Cztery skÅ‚adaÅ‚y siÄ™ ze znaków, z tym, że jeden stale siÄ™powtarzaÅ‚, wszystkie natomiast znaki razem nie przekraczaÅ‚y tuzina.KtoÅ› z obecnychpowiedziaÅ‚, że Tomenika jest «leniwy».Starzec skarżyÅ‚ siÄ™, że kartki papieru sÄ… za krótkie.Dano mu drugÄ… kartkÄ™, którÄ…przyÅ‚ożyÅ‚ do pierwszej, i zaczÄ…Å‚ z Å‚atwoÅ›ciÄ… pisać od lewej strony ku prawej.RoutledgesporzÄ…dziÅ‚a kopie.NastÄ™pna wizyta nie powiodÅ‚a siÄ™.Tomenika czuÅ‚ siÄ™ bardzo zle i caÅ‚a rozmowatoczyÅ‚a siÄ™ przez drzwi.NarysowaÅ‚ jeszcze dwa znaki komunikujÄ…c, że sÄ… one nowe , a parÄ™chwil pózniej dodaÅ‚, że sÄ… stare.Routledge zÅ‚ożyÅ‚a jeszcze dwie wizyty.359 WyszÅ‚am z chaty i oparÅ‚szy siÄ™ o Å›cianÄ™ domku przemyÅ›liwaÅ‚am, co jeszcze możnaby wyjaÅ›nić, w jaki sposób te informacje uzyskać; ale starzec znacznÄ… część zapomniaÅ‚,a tego, co jeszcze z trudem pamiÄ™taÅ‚, nie byÅ‚ w stanie wyjaÅ›nić - pisze Routledge.- UczyniÅ‚amjeszcze jednÄ… próbÄ™, daremnÄ…, pożegnaÅ‚am siÄ™ i odeszÅ‚am.Cichy dzieÅ„ miaÅ‚ siÄ™ ku koÅ„cowi,a to odosobnione miejsce tchnęło spokojem; przede mnÄ… rozpoÅ›cieraÅ‚o siÄ™ morze z taflÄ… doszkÅ‚a podobnÄ… i sÅ‚oÅ„ce, jak ognista kula, skÅ‚aniaÅ‚o siÄ™ do horyzontu, a blisko gasÅ‚ powolistarzec, którego sÅ‚abnÄ…cy umysÅ‚ przechowywaÅ‚ ostatnie resztki wysoko niegdyÅ› cenionejwiedzy.W ciÄ…gu dwu tygodni zmarÅ‚.MO%7Å‚LIWE, %7Å‚E TAJEMNIC PRZECHOWUJ DO DZIZ.MyliÅ‚a siÄ™ Routledge.Tomenika nie zabraÅ‚ ze sobÄ… tajemnicy tabliczek.Vaka Tuku-Onge (takie byÅ‚o jego prawdziwe imiÄ™) miaÅ‚ wÅ›ród wyspiarzy swych uczniów.Warto dodać,że wÅ‚aÅ›ciciel domu, w którym mieszkaÅ‚a uczona, byÅ‚ jednym z uczniów tego starego znawcyrongo-rongo (do niego prawdopodobnie byÅ‚a adresowana notatka, którÄ… znalazÅ‚a Routledge).SÄ… podstawy, by uważać, że do dnia dzisiejszego żyjÄ… na Wyspie Wielkanocnej ludzie,którzy wÅ‚adajÄ… kluczem do tajemniczego pisma.Niewiele brakowaÅ‚o, by dostaÅ‚ siÄ™ onThorowi Heyerdahlowi.Tym, którzy czytali Aku-aku, przypomnimy historiÄ™ starego zeszytu, który daÅ‚ dosfotografowania uczonemu brat wójta Estevan Atan..PrzewracajÄ…c kartki stwierdziliÅ›my, że niektóre strony pokryte byÅ‚y wyÅ‚Ä…cznierzÄ™dami nieczytelnych hieroglifów, inne natomiast stanowiÅ‚y jakby leksykon z tÅ‚umaczeniemkażdego znaku.Na tych stronach symbole rongo-rongo byÅ‚y wyrysowane jeden pod drugimz lewego kraju, w prawym zaÅ› znajdowaÅ‚o siÄ™ wyjaÅ›nienie każdego znaku w jÄ™zykupolinezyjskim Wyspy Wielkanocnej, wypisane nieco naiwnie wyglÄ…dajÄ…cymi Å‚aciÅ„skimiliterami. *Czy aby naprawdÄ™ byÅ‚ to klucz do odczytania pisma, nad którego zagadkÄ… gÅ‚owiÅ‚o siÄ™już szóste pokolenie uczonych?Niestety, zeszyt sfotografowany przez Heyerdahla nie dawaÅ‚ tego klucza.Znaki, którewypisano w zeszycie, okazaÅ‚y siÄ™ kopiÄ… katalogu znaków kohau rongo-rongo, jakiopublikowaÅ‚ w koÅ„cu XIX w.biskup Jaussen.Natomiast tekst napisany nieudolnie literamiÅ‚aciÅ„skimi przedstawiaÅ‚ zapis starej pieÅ›ni chóralnej ku czci pogaÅ„skiego Å›wiÄ™ta Koro.Upragnionego klucza zeszyt Atana nie zawieraÅ‚.* Thor Heyerdahl, Aku-aku.360Mimo wszystko nie jest wykluczone, że klucz przechowywany jest na Wyspie!W r.1956 przybyÅ‚a tam ekspedycja chilijska.Jej uczestnik, Jorge Silva Qlivares, zdoÅ‚aÅ‚odszukać krewnych Tomeniki.Oto zapis uczonego: 18 lutego 1956 r.PoszukujÄ…c starychdokumentów, znalazÅ‚em w domu Juana Teao w Hanga-roa kopiÄ™, prawdopodobnie niepeÅ‚nÄ…,swojego rodzaju sÅ‚ownika rongo-rongo.KopiÄ™ tÄ™ wykonano w oparciu o oryginaÅ‚ należący doPedra Pate, a ten z kolei otrzymaÅ‚ go od swego dziada Tomeniki (Dominga), «profesora(maori rongo-rongo), który zapisaÅ‚ ten zeszyt w przybliżeniu sześćdziesiÄ…t pięć lat temuz przeznaczeniem dla swych uczniów.Qlivares przefotografowaÅ‚ caÅ‚y zeszyt Å‚Ä…cznie ze sÅ‚ownikiem rongo-rongo.Niestety,kasetÄ™ z bÅ‚onÄ… albo zgubiono, albo jÄ… ktoÅ› ukradÅ‚.Prawdopodobnie Estevan Atan, wiejski kapitan , posiadaÅ‚ podobny zeszyt.OryginaÅ‚,ale nie ten, z którego skopiowaÅ‚ on stare inskrypcje, wykorzystujÄ…c dzieÅ‚o Jaussena, spokojniespoczywaÅ‚ w miejscowej bibliotece.Niestety, Estevan Atan nie mógÅ‚ nic dodać na swojeusprawiedliwienie, gdyż zaginÄ…Å‚ na morzu.TajemnicÄ™ kohau rongo-rongo pokrywa milczenie.Co zmusiÅ‚o Atana do porzuceniaojczystej wyspy? Wyrzuty sumienia? Przecież doskonale wiedziaÅ‚, że znaczki w zeszycie,które pozwoliÅ‚ sfotografować, byÅ‚y przerysowane z dzieÅ‚a Jaussena! Być może nie miaÅ‚ tejÅ›wiadomoÅ›ci, ponieważ znaki byÅ‚y dlaÅ„ niezrozumiaÅ‚e.Kiedy zaÅ› doszedÅ‚ do wniosku, żewydaÅ‚ cudzoziemcom tajemnicÄ™, zdecydowaÅ‚ siÄ™ uciec.Może go do tej ucieczki zmuszono?A kto ukradÅ‚ film ze zdjÄ™ciami zeszytu Tomeniki?Routledge sÄ…dziÅ‚a, że stary i chory Tomenika znajdowaÅ‚ siÄ™ na granicy otÄ™pieniaumysÅ‚owego i nic już nie pamiÄ™ta.Prawda wyglÄ…daÅ‚a chyba inaczej.Vaka Tuku-Onga poprostu nie chciaÅ‚ odkrywać przed cudzoziemkÄ… tajemnicy Å›wiÄ™tego pisma. Na poczÄ…tku tego stulecia - pisze Sebastian Englert, który przez wiele lat przebywaÅ‚na Rapa-nui - żyÅ‚o jeszcze wielu «starców», jak ich teraz nazywajÄ… wyspiarze.Urodzili siÄ™oni w dawnych czasach i znali dawnÄ… Å›wietność swojego kraju
[ Pobierz całość w formacie PDF ]