alejchem szolem notatki komiwojażera (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Cóż oni biedni zawinili? Niemniejjednak powiedziałem córce, że co było, to było, ale z dniem dzisiejszym trzeba zerwać sto-sunki z córką kantora.A u mnie jak powiedziane, to powiedziane! Wprawdzie to jedynaczka,lecz ojca musi słuchać.No i bądz tu prorokiem i wiedz z góry, że moja córka będzie się pokryjomu widywała z przyjaciółką.Nagle za moimi plecami śpiący pasażer jął kaszleć i chrząkać.Opowiadający umilkł nachwilę, po czym ciągnął dalej, już nieco ciszej: Było to akurat w sobotę wieczór.Pamiętam jak dziś.Nasz kantor odmawiał modlitwępokutną.Zpiewał tak przejmującym głosem, że kamienie mogłyby się wzruszyć.Nikt go taknie rozumiał jak ja.Ach, te dzisiejsze dzieci biada nam! Odmówiłem psalmy, pomodliłemsię i poszedłem do domu.Biorę klucze i udaję się na rynek.Otwieram sklep i czekam na su-biekta.Czekam pół godziny, czekam godzinę.Nie ma go.Wyglądam oknem idzie. Berku,dlaczego tak pózno? A on do mnie: Nie wie pan, co się stało? Chajka. (Tak się nazywałacórka kantora.) Co się stało? pytam. Jak to? odpowiada. Nie wie pan? Chajka się otru-ła. I co dalej? Usłyszawszy to pobiegłem natychmiast do domu.Pierwszą moją myślą było: co powiena to Etka? Etka to moja córka.Przychodzę do domu, pytam żonę: Gdzie Etka? Etkajeszcze śpi.Co się stało? Jak to? powiadam. Nie wiesz? Chajka się otruła. %7łona chwy-31ciła się za głowę: Nieszczęście! Biada nam! Co takiego? To nie wiesz powiada żeubiegłej nocy Etka spędziła z nią całe dwie godziny? Etka pytam z Chajką? Co ty mó-wisz? Niemożliwe! ,,Lepiej już nie pytaj! Musiałam jej to wybaczyć.Zaklinała mnie, abym cinie mówiła.Spotykała się z nią codziennie.Nieszczęście spadło na moją głowę.Obym się tymrazem pomyliła! Tak powiedziała moja żona, pobiegła do sypialni córki i runęła na podłogę.Wpadam do pokoju.Podbiegam do łóżka: Etka!. Gdzie tam Etka! Jaka Etka? Nie ma Etki. Nie ma? Umarła.Leży na łóżku martwa.Na stoliku buteleczka, przy niej kartka pisana jej ręką,po żydowsku.Trudno było odczytać. Kochani, najdrożsi rodzice! Przebaczcie mi, że spra-wiłam wam taki ból i wstyd.Dałyśmy sobie słowo, ja i Chajka, że jednego dnia, o jednej go-dzinie umrzemy jednakową śmiercią, gdyż jedna bez drugiej nie może żyć.Wiem, że wyrzą-dzam wam, moi drodzy, wielką krzywdę.Długo walczyłam z tą myślą.Ale trudno przepa-dło! Jedną mam do was prośbę, najdrożsi: pochowajcie mnie obok Chajki, grób przy grobie.Bądzcie zdrowi i zapomnijcie, żeście mieli kiedyś córkę Etkę. Słyszycie? Mamy zapo-mnieć, żeśmy mieli córkę Etkę.Za moimi plecami rozlega się stękanie, chrząkanie, szelest, a potem ochrypły głos kobiecy: Abramku.Abramku. Co tam, Gitlo? Wyspałaś się? Napijesz się herbaty? Niedługo będzie stacja.Gdzie czaj-nik? Gdzie herbata i cukier?32 PR�%7łNIAKCzy wiecie, jakim pociągiem jedzie się najlepiej, najwygodniej i najspokojniej? Co? Nie wiecie? Próżniakiem !Taką nazwę nadali %7łydzi bohopolscy skromnej kolejce łączącej szereg miasteczek: Boho-pol, Hajsyn, Teplik, Niemirów, Haszczewatę i tym podobne grajdołki, których nigdy nie do-tknęły stopy praojca Adama.%7łydzi bohopolscy, którzy sami słyną w świecie ze swych cnót, przypisują Próżniakowiniezliczone zalety.Przede wszystkim powiadają nigdy się na tej linii nie spóznicie i zawsze zdążycie napociąg.A ileż to warte, że nie trzeba walczyć o miejsce? Często zdarza się, że w całym po-ciągu znajduje się tylko jeden pasażer, który może sobie spokojnie spać w najwygodniejszejpozycji niczym sułtan.Nie ma w tym żadnej przesady.Oto już trzy tygodnie, jak jeżdżę,,Próżniakiem , a wydaje mi się, że wciąż stoję na jednym miejscu.Istne czary! Nie sądzciejednak, że się na to uskarżam.Wprost przeciwnie.Jestem z tego bardzo zadowolony, gdyżwidziałem po drodze tyle pięknych rzeczy i nasłuchałem się tylu historii i opowieści, że samnie wiem, jak zdołam to wszystko zmieścić w moich zapiskach.Czyż niegodne są na przykład utrwalenia na papierze dzieje budowy tej linii kolejowej?Gdy wydano rozporządzenie, aby założyć w tej okolicy tor kolejowy (Witte był wtedy mi-nistrem), %7łydzi mówili: ,,Plotka! Po co kolej Teplikowi, Hajsynowi lub Holcie? Alboż to niemogą istnieć bez kolei? Czy nie wypada im inaczej?Tak rozumowali tamtejsi %7łydzi.Cóż dopiero mówić o bohopolanach? Ci, jak zazwyczaj,sypali dowcipami, drwili, pokpiwali sobie, wskazywali palcem na dłoń: Prędzej nam tu wło-sy wyrosną.Pózniej, gdy przyjechał inżynier i zaczął sporządzać plany oraz mierzyć pola, %7łydzi umil-kli, a bohopolscy dowcipnisie umyli ręce.Ludzie ci nie przejmują się bynajmniej, jeśli stajesię coś wbrew ich przepowiedniom, i powiadają: ,, Zdarza się, że nawet kalendarz nie zawszetrafnie przepowiada. Okoliczni mieszkańcy jęli się zwracać do inżynierów z poleceniami,listami i prośbami, aby im dali pracę.%7łydzi zawsze poszukują zarobku.Teplikowscy, hajsyń-scy i bohopolscy obywatele słyszeli, że przy budowie kolei można się wzbogacić.Na przy-kład Polakowowi kupcy żydowscy i to nie tylko ci, którzy handlują drzewem lub kamie-niami, ale i tacy, co sprzedają pszenicę i żyto ofiarowali swoje usługi.Wszyscy %7łydzi stalisię koncesjonariuszami, dostawcami, budowniczymi kolei.Zawczasu już obliczali, ile na tymzarobią.Jednym słowem, w całej okolicy zapanował pewien rodzaj febry kolejowej, na którą każdy%7łyd zapadał.Pokusa była wielka.Bo któż nie chciałby stać się Polakowem i to w ciągukrótkiego czasu?Natłok i konkurencja dostawców i ,,budowniczych przybrały takie rozmiary, że przy-działu pracy dokonywano drogą losowania.Kto miał szczęście lub spodobał się inżynierowi,ten otrzymywał robotę.A kto nie miał tego szczęścia, zadowalał się choćby najdrobniejszącząstką.Nie można mu było tej cząstki odmówić, gdyż wnet się odgrażał, iż wie, jak trafić doPetersburga i do sfer rządowych.Zastawiano perły, chałaty sobotnie, wydawano ostatni grosz,aby wykonać zamówienia.A potem przestrzegano dzieci, żeby stroniły od takiego interesujak kolej.Niemniej jednak co ma piernik do wiatraka? %7łydzi wytężali się ponad siły i w końcu po-stawili na swoim: wbrew wszelkim przeciwnościom losu kolej stała się faktem.I mimo to, żew Bohopolu nazwano ją Próżniakiem , byli nią oczarowani, wychwalając bez końca jej za-lety.33Na przykład: szczycą się tym, że od czasu jak Próżniak jest Próżniakiem , nie zdarzyłasię na tej linii ani jedna katastrofa.Jaka jest tego faktu przyczyna? Przyczyna jest, powiadają,bardzo prosta: Kto idzie powoli, ten nie upada.A Próżniak istotnie porusza się powoli.Mo-że nawet zbyt powoli [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy