[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Duże wpływy na rządy króla Zygmunta I miała jego druga żona, poślubiona w 1517 r., księżniczkawłoska Bona Sforza, młodsza od niego o 27 lat.Wykupywała ona liczne domeny królewskie, przysparzającznaczne dochody skarbcowi królewskiemu.Utworzyła ponadto stronnictwo dworskie, podporządkowującsobie część magnatów.W znacznym stopniu przyczyniła się również do szerzenia wpływów włoskich, któresięgały zwłaszcza kuchni (makaron, włoszczyzna, przyprawy korzenne, wina), muzyki, tańców, poezji iobyczajów.Tymczasem wroga jej opozycja szlachecka domagała się tzw.egzekucji praw, czyli zwrotu dóbrkrólewskich, rozdanych magnatom.Na tym tle w 1537 r.pod Lwowem miał miejsce pierwszy rokosz, to jestbunt pospolitego ruszenia, zwołanego na wyprawę mołdawską,, tak zwana wojna kokosza .Polegała ona nawybiciu wszystkich kur w okolicy oraz na skargach na działalność Bony i kłótniach o dalsze przywileje dlaszlachty.Faktycznie w 1543 r.konstytucja sejmowa przypisała chłopów do ziemi, nie mogli oni opuszczaćwsi bez zgody pana.Zygmunt I Stary panował przez 42 lata, był królem sprawiedliwym, cieszył się dużym autorytetem, byłteż wielkim mecenasem sztuki, architektury i literatury.Umarł w wieku 81 lat.Ostatnim królem z dynastii Jagiellonów był Zygmunt II August (1548-72), jedyny żyjący synZygmunta I Starego.Przebywał on od 1528 r.w Wilnie, jako wielki książę Litwy i już w 1530 r.zostałwybrany przez sejm i koronowany na króla, choć władzę tę sprawował jego ojciec jeszcze przez 18 lat.Zygmunt II August, podobnie jak ojciec, oparł swe rządy na współdziałaniu z Senatem i magnaterią.Pośmierci w 1545 r.swej pierwszej żony Elżbiety Austriaczki z Habsburgów, zawarł w 1547 r.potajemniemałżeństwo z Barbarą Radziwiłłówną, przymuszony do niego przez jej braci, a wbrew woli swej matkiBony.Gdy małżeństwo to zostało ujawnione, zostało uznane przez magnaterię za mezalians, godzący wpowagę korony polskiej.Mimo to Barbara została koronowana na królową Polski w 1550 r., ale już wnastępnym roku zmarła, pochowana została w katedrze wileńskiej.Zygmunt ożenił się jeszcze trzeci raz, zksiężniczką austriacką, młodszą siostrą swej pierwszej żony.Natomiast Bona, skłócona z synem i dworemkrólewskim, wyjechała do Bari we Włoszech, skąd pochodziła, i tam w 1557 r.zmarła, otruta przezzausznika hiszpańskich Habsburgów.W 1561 r.do Polski przyłączone zostały, jako lenno, Inflanty, od XIII w.opanowane przez Krzyżakówz Zakonu Kawalerów Mieczowych.Zagrożone przez Moskwę i Szwecję poddały się królowi polskiemu.Rozpoczęła się wtedy pierwsza wojna północna o panowanie nad Bałtykiem (1563-1570).Między innymi zuwagi na problemy, związane z ciężką wojną o Inflanty, prowadzoną z carem Rosji Iwanem IV, król107 Zygmunt II August, szukając szerszego wsparcia wśród szlachty, zdecydował się na wprowadzeniepostulowanych przez nią reform, m.in.podatkowych, gospodarczych i utworzenia stałego wojska.Skarbpaństwa zasiliła zwłaszcza tzw."egzekucja dóbr", tj.zwrot części majątków rozdanych magnatom.Nie udało mu się jednakże zrealizować wszystkich reform, np.zwiększenia stanu wojska, wobec brakuzgody szlachty na podwyższenie podatków.Pozytywnie natomiast przebiegła unifikacja państwa.Objęłaczęść ziem Zląska, Mazowsza i Prus Królewskich, zaś przede wszystkim 28 czerwca 1569 r.w Lubliniezawarta została unia, która połączyła ostatecznie Koronę i Litwę w jedno państwo Rzeczpospolitę ObojgaNarodów ze wspólnym królem, sejmem, pieniądzem i polityką zagraniczną.Odrębne pozostały prawa,wojsko, skarb i urzędy.Podlasie, Wołyń, Kijowszczyzna znalazły się w Koronie.Unia przyspieszyła rozwójgospodarczy, społeczny i kulturalny Wielkiego Księstwa Litewskiego, prowadziła do polonizacji szlachtylitewskiej i ruskiej oraz rozszerzała wpływy kultury polskiej aż na państwo rosyjskie.Pierwsza wojna północna zakończyła się pokojem w Szczecinie, w którym dokonano podziału państwainflanckiego Zakonu Kawalerów Mieczowych pomiędzy Szwecję, Danię, Rosję i Rzeczpospolitę.Polsce iLitwie przypadły Kurlandia i znaczna część Inflant
[ Pobierz całość w formacie PDF ]