[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Bo się i sam Pan Bóg w tyraniech nie kocha, a rzadko tokto czytał, aby im na dobry koniec wychodzić miało.Około skarbów, których moc wielk[ą], będąc w oblężeniupotopił złota, srebra w sztukach i pieniędzy, aby jedno złośćuczynił, przedsię król Jan, jako chrześcijański pan, ucierpiawszyod niego tak okrutne więzienie, hańby, obelżywości i niebezpie-czeństwa zdrowia, a onego wedle stanu królewskiego chowauczciwie, wielkim dostatkiem.Królowa też Jej M.tej to żenięjego często swe półmiski posyła; ani się da do tego król Jego M.przywieść, aby miał jakie niepobożne serce przeciw jemu anielutość okazować, lecz, iż człowieka złościwego, zapa-miętałego tyrana, musi w takiej ostrożności chować.Już stąd przypatrzyć się może każdy chrześcijański człowiek iinny każdy, kto się kolwiek do rozumu uciecze, jaka jest moc isprawa miłego Pana Boga, jako On w sobie dufających wnajwiętszym niebezpieczeństwie i zafrasowaniu nie opuszcza, abrać przykład z tej to żałosnej przygody, nad którą za wiekunaszego sroższego a okrutniejszego aktu między wielkiemi stany201nigdyśmy nie słychali.Bo acz królowa węgierska była naobegnaniu na Budzyniu 202 pięć ćwierci lata 203, na którą już takbezpiecznie o wzięcie zamku budzyńskiego wojska królarzymskiego kazali, że Rogienderfów204, syn het- mama najwyższego, starając się, jako ku pewnej już wygranej,przez zdradę mieszczan budzyńskich w bitwie albo wzięciumiasta i zamku, tym się ubieraniem w nowe szaty omieszkał, żebył chciał królową węgierską sobie za żonę wziąć, aż się w tymzdrada odkryła; ludzi wiele króla rzymskiego zginęło i jegonadzieja omyliła.Rychło potym niemniejszy strach na ni[ę]przyszedł, że była w ręku tureckich; wszakże i ten Turek, którydla jej wybawienia był przyciągnął, one wziąwszy k sobie205dzieciątko jej, ucałowawszy, umiłowawszy, darowawszy jejzasię odesłał, sam[ę], dawszy jej siedmigrodzką ziemię, z łaskąodprawił, w uczciwości miał.Acz była rzecz sroga, pełna niebezpieczeństwa, ale przedsiępogański pan uczciwiej a przystojniej, na chrześcijańskąpowinność zrównywając, na krew królewską baczył, niż ten,licząc się za chrześcijanina, nad bratem swym rodzonym, naduczciwą, świątobliwą a wszej zacności, poczciwości godnąkrólową, małżonką jego, jest się zachował.Słusznie tedy zprzejrzenia bożego do tego więzienia przyszedł, jako tyran nadpodobieństwo człowiecze mało słychany, którego i złe uczynki iniepobożne a okrutne przedsięwzięcia podziwnie Pan Bóg wonym jego bogactwie, kwitnącym królestwie stłumił, a naprzykład wszem ludziom dał: jako chce być od nas ludzi,stworzenia swego, robaczków swych, czcion i chwalon,ażebyśmy na porząd wolej jego św[iętej] naśladowali, a takiegotyraństwa i niezbożności się wystrzegali.Niechże się takimi żałosnemi sprawami człowiek każdy karze iobacza, a w przygodach swych, jeśli Pan Bóg co nań dopuści,nadzieje o miłosierdziu jego nie opuszcza, ale stale trwając, jemusię porucza, jako ten cny król sławny, chrześcijański i z tą świę- tobliwą królową uczynili; tedy od niego nigdy opuszczon niebędzie.Takci Bóg zaraz i onego srogiego tyrana stłumił i jemurozum a moc nań dał i ludzkie serca wszech onych poddanych wonych królestwach k niemu przykłonił, że go w roku 1569, dzieńśw.Jana206, w Upsalmie, mieście metropolmi wszystkiegokrólestwa szwedzkiego i innych królestw, k niemu należących, zwdzięcznym a radosnym wszech stanów tamtych królestw ipaństw pozwoleni[em] na królestwo i król[ewnę] Jej M.zakrólową koronowali, a na długie a szczęśliwe panowanieradościwym głosem obwołali i winszowali.Jakoż Pan Bóg ipoczął i do końca miłosierdzia swego za tak okrutne, długieutrapienie cieszyć hojnie a miłościwie i w spokojnympanowaniu, błogosławionym wieku, chować zdrowo aszczęśliwie z pożądliwem a najmilszem Ich M.potomstwembędzie raczył.Amen. OBJAZNIENIA I PRZYPISY1Zofia ze Sprowy (1540 1580), córka ks.Anny mazowieckiej iStanisława Odrowąża ze Sprowy.2Ps 3/12.3Matth 23/35.4Iob 42/10 16.5Daniel wykazał niewinność Zuzanny oskarżonej o cudzołóstwo.Ustępten znajduje się w dodatku do księgi Daniela w Wulgacie łacińskiej, rozdz.13 w.1 n.6Katarzyna Jagiellonka (1526 1583) królowa szwedzka od r.1569.Od r.1562 żona Jana, ks.finlandzkiego, pózniej (od r.1569) królaszwedzkiego.Matka Zygmunta III Wazy.Katarzyna była o 11 lat młodszaod swego małżonka.7Jan Krzysztof hrabia Tarnowski, zmarły w r.1567.8Anna matka Salomona modliła się o potomstwo i jej modły spełniły się.9Elżbieta postać z Nowego Testamentu.Cierpiała z powodubezpłodności, lecz pózniej urodziła syna.Luc 1/7, 1/13.10Anna nie miała długo dzieci, potem jednak urodziła N.M.Pannę.Pisząo niej ewangelie apokryficzne.1123 czerwca 1570 r.12Jan III (1537 1592) król szwedzki od 1569 r.w latach 15561557 otrzymał ks.Finlandii.13Szten Torn, poprawnie: Sten Sture (młodszy), ur.około 1493 roku, zm.1520, regent Szwecji od r.1512.Walczył ze zwolennikami unii z Danią.Zginął śmiertelnie ranny w bitwie z Duńczykami koło Bogerund.14eques auratus (łac.) rycerz pasowany.15Chrystian II (1481 1559) król duński i norweski w latach 15131523 oraz szwedzki w latach 1520 1521. W 1521 r.dokonał w Sztokholmie krwawej łazni" wymordowując 82przeciwników.W Danii został obalony w 1523 r.16Karol V (1500 1558) cesarz w latach 1519 1556.17Elżbieta Habsburżanka (1501 1521) córka Filipa Pięknego, królaKastylii, siostra Karola V, żona Christiana II, króla duńskiego od roku 1515.18Krystyna Gyllenstierna (1494 1559) żona regenta Stena Sture(młodszego), ciotka Gustawa Wazy.Według I.Anderssona, Dzieje Szwecji,Warszawa 1967, s.102, broniła ona rozpaczliwie Sztokholmu, Kromer miałwięc niedokładną informację.19Gustaw Erikson Waza (1496 1560) król szwedzki w latach1523 1560.20Eryk Johanson ojciec Gustawa Wazy, możny szwedzki,zamordowany przez Christiana II w 1521 r.w czasie krwawej łaznisztokholmskiej".21Olzacyja bliżej nie znana miejscowość lub ziemia.Wrzeczywistości był więziony w zamku Kalo, skąd uciekł do Lubeki, wedługniektórych wersji jako poganiacz wołów.22Do Lubku, Lubeki miasto hanzeatyckie nad Bałtykiem23Dal Dalekarlia (Dalarne), północna część środkowej Szwecji,gdzie rozwinięte było górnictwo rud żelaznych i srebra.24Kalmar miasto portowe, zamek w Smalmand.25Katarzyna Sachsen-Lauenburg (1513 1535) córka Magnusa I,Sachsen-Lauenburg, pierwsza żona Gustawa Wazy.26Jan hrabia Hoya (zm.1535).Ożeniony w r.1525 z Małgorzatą siostrąGustawa Wazy, do r
[ Pobierz całość w formacie PDF ]