Grabiński Stefan Nowele

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Szalone pomys�y WrzeSmiana wypad�szy z roz�arzonej mia-zgi twórczej, zdawa�y si� mie� moc zap�adniaj�c�, wytwarzaj�c nowe, nie znane dotychczas43wiry, jakieS ob��kane monady mySlowe, których przejawy rozb�yskiwa�y niespodzianie w czy-nach i gestach pewnych osobników, w przebiegu pewnych zdarze�.Lecz i to mu nie wystarcza�o.Pragn�� spe�nie� ca�kiem niezale�nych od praw rzeczywistoSci,tak swobodnych, jak ich xród�o: fikcja, jak ich zaczyn: urojenie.By�oby to idea�em - naj-wy�sz� realizacj� bez reszty, wypowiedzeniem si� pe�nym, bez cienia niedoborów.Lecz WrzeSmian rozumia�, �e taka realizacja mog�a sta� si� dla niego samego zag�ad�.Bez-wzgl�dne spe�nienie by�oby te� absolutnym wy�yciem si�, wi�c Smierci� z wyt�enia, nad-miaru.Bo idea� - wszak wiadomo - jest w Smierci; dzie�o przyt�acza twórc� swym ci�arem; mySlizrealizowane w pe�ni mog� sta� si� groxne i mSciwe; zw�aszcza mySli ob��kane.Pozostawio-ne sobie, bez punktu oparcia o rzeczywiste pod�o�e, mog� by� niebezpieczne dla tego, któryje stworzy�.WrzeSmian przeczuwa� podobn� ewentualnoS�, lecz si� nie waha�, nie ul�k�.Pragnienie by�omocne nade wszystko.Tymczasem lata mija�y cicho, nie przynosz�c wymarzonych ziszcze�.WrzeSmian usun�� si�zupe�nie z widoku ludzi i zamieszka� samotnie u wylotu miasta, w ustronnej, wychodz�cej napola i ugory, podmiejskiej ulicy.Tu zamkni�ty w swych dwóch pokoikach, odci�ty od towa-rzysttwa, sp�dza� miesi�ce i lata na lekturze i kontemplacji.Z wolna ogranicza� si� do corazto ciaSniejszych kr�gów �ycia rzeczywistego, któremu nie poSwi�ca� najmniejszej uwagi, p�a-c�c tylko minimalny, nieunikniony haracz.Poza tym ca�y tkwi� w sobie, w swych marzeniachi w t�sknocie za ich spe�nieniem.Idee, nie zrzutowywane jak przedtem na papier, nabiera�ymocy i soków, p�cznia�y nie wypowiedzian� treSci�.Czasem zdawa�o mu si�, �e mySli nieabstrakcjami, lecz czymS materialnym, niemal zg�szczonym, �e wystarczy�o r�k� si�gn��, byuj��, by pochwyci�.Lecz z�udzenie pr�dko rozwiewa�o si�, by ust�pi� miejsca gorzkiemurozczarowaniu.Przecie� nie traci� otuchy.By nie rozprasza� si� zbytnio widokami Swiata zewn�trznego, za-cieSni� zakres codziennych postrzega� do nielicznej liczby obrazów, które widziane ci�gle bezzmiany dzie� w dzie�, przez lata ca�e, powoli wesz�y w zwarte kolisko idei, sta�y si� wspó�-miernym im terenem, zlewaj�c si� ze Swiatem marze� w jedn� swoist� dziedzin�.Tak nieznacznie wytworzy�o si� nieuchwytne jakieS Srodowisko, jakaS tajemnicza oaza, doktórej nikt nie mia� przyst�pu oprócz WrzeSmiana - króla niewidzialnego ostrowu.Owo mi-lieu nasi�k�e jaxni� marzyciela, przepojone nim po brzegi, przedstawia�o si� nie wtajemni-czonym jako zwyk�e miejsce w przestrzeni; ludzie mogli dostrzega� tylko jego stron� ze-wn�trzn�, jego istnienie fizyczne - drgaj�cego wewn�trz rozczynu mySli, subtelnego zwi�z-ku, jaki ��czy� je z osob� WrzeSmiana, przeczu� nie zdo�ali.Dziwnym trafem przestrzeni� obj�t� przez mySl fantasty, owym miejscem, które przetworzy�w dziedzin� swych roje�, nie by�o jego mieszkanie; oaza fikcji wznosi�a si� naprzeciw jegookien, po drugiej stronie ulicy, we formie jednopi�trowej willi.Ponura wytwornoS� domu przyku�a go do siebie od razu po zaj�ciu nowego mieszkania.U ko�ca czarnego szpaleru cyprysów, obejmuj�cych podwójnym rz�dem kamienny chodnik,widnia� kilkustopniowy taras, z którego wiod�y do wn�trza ci�kie stylowe podwoje.Poprzez�elazne sztachety, okalaj�ce zewsz�d pa�acyk, biela�y po obu stronach cyprysowej alei skrzy-d�a domu.Poci�gni�te bladozielon� farb� wygl�da�y z g��bi schorza�e, smutne lica Scian.Zdradziecko utajona spodem w ogrodzie wilgo� wype�z�a tu i ówdzie ciemnym wysi�kiem.44NiegdyS starannie piel�gnowane rabaty kwiatów, chimerycznie zawini�te klomby z czasemzatraci�y wyrazistoS� linii.Tylko fontanny dwie wieczyste �zawi�y cicho, roni�c wod� z mar-murowych mis na p�cze ró� bogatych, czerwonych.Tylko muskularny tryton po lewej stroniewci�� wyci�ga� tym samym gestem r�k� na powitanie ku gibkiej dziwo�onie, co wychylonaz marmurowej cysterny po tamtej stronie, wabi�a go od lat przyn�t� boskiego cia�a; na pró�-no - bo rozdzieli�y ich �a�obne cyprysy.Ca�oS� sprawia�a wra�enie ponurej samotni, opuszczonej od d�u�szego czasu przez ludzi, izo-lowanej od s�siednich budynków.Willa zamyka�a ulic�; poza ni� nie by�o ju� ani jednegodomu; k�ad�y si� tylko szerokimi pasmami ��gi, p�o�y�y pola, ugory, z dala czernia�y zim�,rdzewia�y jesieni� bukowe lasy.W seledynowej willi nie mieszka� nikt od szeregu lat.W�aSciciel, jakiS maj�tny arystokrata,wyjecha� od dawna za granic�, pozostawiaj�c dom bez opieki.Wi�c sta� zaniedbany w poSrodku wybuja�ego ogrodu, trawiony niszczycielsk� prac� deszczu,kruszony zjadliwoSci� wiatrów i zimowych zamieci.Pos�pny urok, jaki wia� od tego zacisza, dziwnie poci�ga� dusz� WrzeSmiana.Willa by�a dla�plastycznym symbolem nastroju, którym tchn�a jego twórczoS� - wpatrzony w ni�, czu� si�jakby u siebie.Tote� ca�e godziny sp�dza� przy oknie i oparty o ram�, zapuszcza� zamySlone spojrzeniew stron� smutnego domu.Zw�aszcza w noce miesi�czne lubia� obserwowa� bajeczne efektywywo�ywane we fantastycznej ustroni przez Swiat�o ksi�yca.Ju� to noc zda�a si� by� w�a-Sciwym jej �ywio�em.Za dnia willa jakby dr�twia�a w martwym uSpieniu; ca�y czar ukrytyw jej tajemniczym wn�trzu wyst�powa� w pe�ni dopiero po zachodzie s�o�ca.Wtedy domo�ywia� si�; jakieS nieuchwytne drgnienie przebiega�o dreszczem senn� pustelni�, wstrz�sa�ost�a�e w �a�obie cyprysy, marszczy�o falist� lini� zwietrza�e przyczó�ki i fryzy.WrzeSmian patrzy� i �y� �yciem domu.Budzi�y si� mySli wyraxne, harmonijnie zestrojoneze sceneri� naprzeciw, rodzi�y patetyczne tragedie, silne jak Smier�, groxne jak przezna-czenie - to znów m�a�y jakieS pomys�y niejasne, przy�mione jakby patyn� ksi�ycowegoposrebrza.Ka�dy zak�tek sta� si� zmys�owym odpowiednikiem fikcji, bry�owat� realizacj� mySli, któreczepia�y si� gzemsów, w�drowa�y po samotnych, pustych salach, �ka�y na stopniach terasy.Rozchybotane szale Snie�, mg�awice roje� tu�a�y si� d�d�yst� rozchwiej�, b��ka�y wzd�u�Scian, niepewne ostoi.Lecz i te znalaz�y przysta�.Podra�niona kaprySnoSci� ich ruchów wy-obraxnia odtr�ca�a je precz z pogard�, �e wyl�k�e Scieka�y m�tn� strug� w du�� omsza�� kadxu w�g�a domu i s�czy�y si� w jej czarny kad�ub senne, nudne, jak woda deszczowa w póxn�jesienn� szarug�.Nik�e, rdzawe mySli niedokwasy [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy