Komentarz do księgi o przyczynach. Tomasz z Akwinu

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Skończoność esse - pisze Gogacz - polega - jak totłumaczy Tomasz i Roland-Gosselin - na jego zależnościod pierwszej przyczyny stwarzającej, a jego nieskończo�ność wyraża się w tym, że esse ma moc formalnego przy-czynowania bytów niższych 39.Forest natomiast pod�kreślał, że interpretacje Tomasza nie wynikają z treściKsięgi o przyczynach.Sam Gogacz zaznacza jednak fakt,że swoją teorię istnienia i istoty w bycie Tomasz, przynaj�mniej w kilku tekstach40, uzasadnia przez odwołanie siędo Liber de causis.Dodaje też, iż przekonująca jest in�tuicja M.A.Krąpca, że faktycznie bazą tego problemujest zagadnienie strukturalnej różnicy między Bogiemi stworzeniami 41.Paweł BanyPaweł Bany w cytowanej już rozprawie z 2002 rokupostawił sobie za cel ukazanie w Tomaszowym Komenta�rzu do Księgi o przyczynach nieznanych aspektów teorii39 Stan badań, s.117.40 Chodzi o De ente et essentia, komentarz do II ks.Sentencji oraz ko�mentarz do Księgi o przyczynach.4 Stan badań, s.117.1XXXVIII Komentarz do Księgi o przyczynach esse, dzięki powiązaniu jej z kategorią partycypacji 42,gdyż - jego zdaniem - pojęcia esse i partycypacji tworząnajgłębszą strukturę systemu myślowego opracowanegoprzez Akwinatę 43.Ciekawią nas najbardziej ustalenia autora, dotycząceproblematyki esse.W ich świetle poglądy Akwinaty w in�teresującym nas Komentarzu są identyczne, jak w innychdziełach:1) esse jest aktem bytu decydującym o jego istnieniu;2) byt jednostkowy posiada wyłącznie jeden akt essew swej ontycznej strukturze;3) Bóg jest wyłącznie aktem istnienia (ipsum esse sub�sistens), co sytuuje go na wyjątkowej pozycji bytowej orazumożliwia stwarzanie, czyli udzielanie esse bytom pochod�nym.Wraz z esse Bóg udziela bytom innych doskonałości.Bany dostrzega w tym neoplatońskie konotacje.Nowatorskie jest ponadto usytuowanie przez Banegoproblematyki esse i partycypacji w perspektywie teoriopo-znawczej.Bany słusznie związał poznanie intelektualnez istotą - quidditas - i ukazał odmienny typ poznania, do�tyczący esse bytu.Ciekawie w tym tle ukazał problem po�jęć ogólnych oraz species, za pomocą których Tomasz sta�ra się przezwyciężyć jeszcze parmenidesowskie, a obecnew neoplatonizmie, utożsamienie poznania z bytowaniem.Wydaje się jednak, że nie udało się Banemu ukazaćTomasza jako swoistego reformatora neoplatonizmui wyodrębnić pewnych wątków neoplatońskich jako in�tegralnej części dokonanej przez Akwinatę syntezy fi�lozoficznej 44.Tak sformułowane zadanie jest bowiem42 Problem esse i partycypacji w Komentarzu św.Tomasza z Akwinu do Liber de causis , s.9.43 Problem esse i partycypacji, s.125.44 Problem esse i partycypacji, s.9.Tomistyczna reforma neoplatatiizmu.XXXIXniewykonalne z powodu grzechu pierworodnego ,tkwiącego w założeniu, że Tomasz jest przede wszystkimautorem syntezy zastanych systemów teologicznych i fi�lozoficznych.Paweł MilcarekPaweł Milcarek w swojej monografii dotyczącej prob�lematyki esse w filozofii średniowiecznej potwierdza tezę0 zasadniczym znaczeniu tekstów Awicenny dla sformu�łowaniu przez Tomasza jego koncepcji istnienia bytu 45.Niemniej jednak Milcarek nie lekceważy zródeł neopla-tońskich, poświęcając dużo miejsca omówieniu - raczejlekceważonych w tym kontekście przez historyków filo�zofii - tekstom Boecjusza46.Osobne uwagi formułuje natemat neoplatonizmu Liber de causis i Tomaszowego Ko�mentarza do tej Księgi.Zajmuje w tej sprawie dość wywa�żone, pośrednie, stanowisko: nie odmawia Liber de causistak radykalnie jak np.Gilson i Krąpiec jakiejkolwiek roliw sformułowaniu przez Tomasza jego metafizyki esse; nieuważa także, że rola ta jest znaczna do tego stopnia, żetomizm miałby stanowić odmianę neoplatonizmu, co zda�je się sugerować Bany i Rougier.Jak przypomina Milca�rek, Chenu zwracał uwagę na to, że już na przełomie XII1XIII wieku, w ramach ówczesnego �przebudzenia me�tafizycznego�, Liber de causis �przygotowuje lepsze zro�45 Od istoty do istnienia, s.335-336. Na pierwszy rzut oka - pisze Mil�carek - wygląda na to, że Akwinata przyjmuje wyrażenia i rozumowaniaawicenniańskie za swoje - ale drugie uważniejsze spojrzenie pozwala stwier�dzić, że przyjmuje je z istotnymi modyfikacjami.46 Poświęca temu zagadnieniu cały 10 rozdział swojej książki, w którymznajdują się także interesujące nas uwagi o Tomaszowym Komentarzu do Księgi o przyczynach [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy