[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Z kolei pod koniec V w.p.n.e.dziesięć lat zajęło Rzymowi podbicie etruskiego miasta Weje.Dopiero wtedy przed Rzymianami otwarła się możliwość dalszej ekspansji na północ Italii.Wielką przeszkodą ku temu stała się jednakże inwazja celtyckich Galów, którzy opanowali północną Italię wraz z częścią Etrurii.Dotarli oni w 387 r.p.n.e.do Rzymu, paląc i łupiąc miasto.Obronił się tylko Kapitol, którego załoga ostrzeżona została w porę przed nocnym atakiem barbarzyńców gęganiem gęsi kapitolińskich.Po 380 r.miasto zostało odbudowane i otoczone nowymi murami obronnymi, obejmującymi siedem wzgórz.Swe własne większe podboje Republika Rzymska rozpoczęła od 343 r.p.n.e.Pierwszą zdobyczą była prowincja Lacjum, na północnym skraju której znajdował się Rzym, zamieszkała przez górskie plemiona Samnitów, z którymi Rzym stoczył trzy wieloletnie, zwycięskie wojny.Następną Etruria, położona na północ od niej.Do 272 r.p.n.e.Rzymianie opanowali również południe półwyspu, stanowiące kolonie Wielkiej Grecji.Stało się to mimo przegranych bitew z wojskami greckimi króla Epiru, Pyrrusa, który przybył na pomoc koloniom greckim.Wygrał on bitwy pod Harakleją i Ausculum, lecz wojska jego poniosły tak wielkie straty, że uznał się za pokonanego i wycofał z wojny z Rzymem ("pyrrusowe zwycięstwo").Do 264 r.p.n.e.cały Półwysep Apeniński znalazł się ostatecznie pod panowaniem Rzymu.W czasie wieloletnich wojen Rzymianie dorobili się sprawnej organizacji państwa i struktur wojskowych.Państwo miało formę federacji miasta-państwa Rzymu i italskich państewek sprzymierzonych, obejmowało 130 tys.km2 i liczyło prawie 300 tys.mieszkańców.Armia składała się z legionów, mających po 5-6 tys.żołnierzy, dzielących się na stuosobowe centuriony, zgrupowane w trzech liniach po 10 manipułów piechoty.Legion uzupełniało 10 szwadronów konnicy oraz oddziały wojsk pomocniczych i inżynieryjnych.Była to armia obywatelska, rekrutowana z poboru powszechnego, od którego zwolnieni byli tylko najbiedniejsi obywatele.Najbogatsze klasy wystawiały jazdę i ciężkozbrojną piechotę, a klasy pośrednie piechotę lekkozbrojną.Żołnierz ciężkozbrojnej piechoty uzbrojony był w podłużną tarczę, włócznię i obosieczny miecz, zaś ubrany był w żelazny hełm i pancerz, lecz walczył boso.Wojny punickie (264-146 p.n.e.).W okresie od powstania Rzymu do III w.p.n.e.największą potęgą handlową, wojskową i polityczną w zachodniej części Morza Śródziemnego było państwo Kartagina, utworzone w VIII w.p.n.e.przez Fenicjan jako kolonia na śródziemnomorskich wybrzeżach Afryki.Już w 500 r.p.n.e.Rzym zawarł z tym państwem swój pierwszy traktat o przyjaźni i dobrosąsiedzkich stosunkach (potem kilkakrotnie odnawiany), uznając jego monopol handlowy w regionie.To też w trakcie wojny z greckimi wojskami Pyrrusa, Rzym wspomagany był przez Kartaginę.Obie republiki łączyła zresztą też wrogość do Grecji, która stała na drodze ich ekspansji.Jednakże w 264 r.p.n.e.doszło pomiędzy nimi do wojny o wpływy na wyspie Sycylii.Mimo technicznej przewagi wojennych okrętów Kartaginy, jej flota w 260 r.p.n.e.została rozgromiona pod Mylae, u wybrzeży Sycylii, w wyniku zastosowania przez Rzymian taktyki abordażu.Natomiast Rzymianie ponieśli druzgocącą klęskę w bitwie lądowej na terytorium afrykańskim, po wylądowaniu w Kartaginie ich 15-tys.wojennej ekspedycji, dowodzonej przez konsula Regulusa.Ostatecznie w rezultacie pierwszej tzw.“wojny punickiej”, między obu mocarstwami, Rzymianie zajęli w 241 r.p.n.e.prawie całą Sycylię na swą pierwszą prowincję, a ponadto Kartagina zobowiązana została do zapłacenia wysokich odszkodowań wojennych.Lecz wzajemna rywalizacja, rozpoczęta pierwszą wojną punicką, o panowanie na zachodnich wybrzeżach Morza Śródziemnego trwała nadal.W latach 237-218 p.n.e.Kartagińczycy zajęli południowe i wschodnie terytoria Półwyspu Iberyjskiego, zaś Rzymianie w 238 r.wyspę Sardynię, w 227 Korsykę, a w 222 r.Galię Przedalpejską, to jest tereny Niziny Padańskiej na północy Italii, przepędzając Galów za Alpy.Z tych powodów w 218 r.p.n.e.wybuchła druga wojna punicka, przy czym jej głównym aktorem stał się wódz kartagiński Hannibal Barkas, który wyprawił się z 59-tys.armią z Hiszpanii przez przełęcze alpejskie, by zaatakować Republikę Rzymską od północy.Podczas marszu przez ośnieżone przełęcze Alp stracił prawie 30 tys.ludzi, lecz faktycznie zaskoczył Rzymian, przy czym popłoch w ich szeregach wywołały także słonie afrykańskie, jakie Kartagińczycy używali w walkach.W trakcie kilkuletniej inwazji wojska Hannibala odniosły szereg zwycięstw, największe nad jeziorem Trazymeńskim i pod Kannami, gdzie zginęło 50 z pośród 86 tys.broniących się Rzymian.Jednakże także Kartagińczycy ponieśli duże straty i Hannibal nie odważył się na bezpośrednie zaatakowanie warownego Rzymu bez uzyskania dodatkowych posiłków, na które oczekiwał, zająwszy południową część Półwyspu Apenińskiego.W międzyczasie walki przeniosły się do Sycylii, gdzie Rzymianie w 212 r.p.n.e.zajęli miasto-państwo Syrakuzy, będące kolonią Wielkiej Grecji, które wcześniej zbuntowało się i sprzymierzyło z Kartaginą.Ofiarą tych walk stał się największy grecki matematyk i wynalazca epoki, Archimedes, zabity przez żołnierza rzymskiego, gdy go ofuknął, by nie deptał figur geometrycznych, narysowanych na piasku.Legenda głosi, że dwa lata wcześniej Archimedes przyczynił się do odparcia ataku okrętów rzymskich na mury Syrakuz przez skonstruowanie wielkich machin antyoblężniczych.W 210 r.Rzymianie podjęli strategiczną kontrofensywę, przeprawiając przez morze do Hiszpanii nowy korpus ekspedycyjny, pod wodzą Korneliusza Scypiona, z zamiarem uniemożliwienia zorganizowania posiłków dla Hannibala.Mimo to jego bratu Hazdrubalowi udało się wiosną 207 r.p.n.e.przeprawić przez Alpy nową inwazyjną armię kartagińską, lecz została ona w środkowej Italii rozbita, a sam Hazdrubal zabity.Gdy niedługo potem, po sukcesach w Hiszpanii i na Sycylii, rzymskie wojska konsula Scypiona przeprawiły się do Afryki i zaatakowały Kartaginę, Hannibal zmuszony został do przerzucenia swych wojsk z Półwyspu Apenińskiego na pomoc zagrożonej bezpośrednio Kartaginie.Wówczas w 202 r.p.n.e.doszło do walnej bitwy pod Zamą na jej afrykańskim terytorium.Zwycięska dla Rzymian bitwa zakończyła drugą wojnę punicką, po której Kartagina musiała zrzec się terytoriów hiszpańskich i Syrakuz na Sycylii na rzecz Rzymu, wydać prawie całą swą flotę wojenną i zapłacić wielką kontrybucję pieniężną.W konsekwencji państwo to przestało się odtąd liczyć jako znacząca konkurencja dla Rzymu w basenie Morza Śródziemnego.Zaś w trzeciej wojnie punickiej, rozegranej w latach 149-146 p.n.e.Republika Kartaginy przestała istnieć, miasto zostało całkowicie zburzone i zaorane, zaś obrońcy miasta sprzedani w niewolę
[ Pobierz całość w formacie PDF ]